Rulman Montajı
Rulmanların ömür hesapları ile ilgili bilgilendirmeler gelişmelere açık olduğu bildirilerek
ISO 281, ISO 16281, ISO 76 standartlarında tanımlanmıştır.
Rulman montajından önce rulmanın nasıl geçmesi gerektiğinin belirlenmesi ilk adımdır;
rulmanın takıldığı yuva ve mil tasarlanırken, rulmanın yuva ve mile yeterli sıkılıkta
oturmasının sağlanmasına dikkat edilmelidir.
Genel olarak rulmanların dış ve iç bilezikleri aynı anda dönmezler. Prensip olarak,
hangi bilezik dönüyorsa o bileziğin yatağa (dış bilezikse yuvaya, iç bilezikse mile) sıkı
geçmesi,
dönmeyen bileziğin ise boşluklu (serbest) geçmesi kabul edilebilir. Yalnız bu genel kurala
uymayı engelleyen ve boşluklu (serbest)
geçme ile sıkı geçmenin ne kadar olması gerektiğini etkileyen birçok faktör vardır. Bu
faktörlerin başında yükün cinsi
ve miktarı gelir.
Çevresel yük: Eğer yük sabit, bilezik dönüyorsa veya bilezik sabit, yük dönüyorsa
çevresel yük vardır.
Noktasal yük: Eğer bilezik dönmüyor ve yük sabitse veya yük bilezikle birlikte
dönüyorsa noktasal yük vardır.
Belirsiz yük: Hem çevresel hem de noktasal yük varsa belirsiz yük vardır.
Çevresel yük taşıyan bilezik, yuva veya mile mutlaka sıkı geçme ile takılmalıdır.
Yük ne kadar büyük olursa geçme de o kadar sıkı olmalıdır. Noktasal yük taşıyan bilezik
takılan yuva ve millerde
boşluklu (serbest) geçme tercih edilmelidir. Belirsiz yüklerde ise hem mil hem de yuva sıkı
geçme olarak tasarlanmalıdır.
Sıkı geçmeler rulmanın çalışma boşluğunu (radyal veya eksenel) azalttığından rulman seçimi
yapılırken rulman çalışma
boşluğuna dikkat edilmelidir. Gerekirse daha yüksek boşluklu rulmanlar tercih edilmelidir.
Rulmanlar, yüksek hassasiyetle işlenmiş, yüksek yükler altında çalışan makina
elemanlarıdır.
Rulmanların kapasitelerinden tam olarak yararlanabilmek için rulman tipi ve yapısının seçimi
ile çevre elemanlarının
konstrüksiyonu sırasında takma ve sökme şartlarını dikkate almak gerekir.
Uygun montaj aletlerinin kullanılması, montaja gerekli özenin gösterilmesi ve montaj
yerinin temiz olması rulman
ömrünü artırıcı en önemli şartlardır.
Montaj esnasında dikkat edilmesi gereken noktalar aşağıda listelenmiştir:
1. Çekiç ile direk olarak rulman bileziklerine vurmaktan kaçınılmalıdır, vurma
burçları kullanılabilir.
2. Parçalarına ayrılmayan rulmanlarda kuvvet sıkı geçirilen bileziğe uygulanmalı
ve önce bu bilezik takılmalıdır.
3. Parçalarına ayrılan rulmanların bilezikleri ayrı ayrı takılabilir.
4. Küçük çaplı rulmanlar soğuk presleme ile takılabilir.
5. Hassas ve kapaklı rulman dışındaki rulmanlar yağ banyolarında ısıtılarak
takılabilir.
6. İndiksiyonlu ısıtma cihazları kullanılarak rulmanların montajı yapılabilir.
7. Hidrolik yöntemlerle büyük çaplı rulmanların montajları yapılabilir.
Rulman Demontajı
Rulmanların demontajı da montajı kadar önemlidir, bu nedenle uygun yöntemler seçilmelidir.
Demontaj esnasında dikkat edilmesi gereken noktalar aşağıda listelenmiştir:
1. Çektirme ya da mekanik pres kullanılırken rulman tekrar kullanılacaksa sıkı
geçme yapılan bilezikten çektirme yapılmalıdır.
2. Dış bilezik sıkı geçme yapıldıysa önce yuva ve rulman mil üzerinden kaydırılır
daha sonra dış bilezik yuvadan sökülür.
3. İç bilezik sıkı geçme yapıldıysa mil ve rulman yuva içinden kaydırılarak
çıkarılır, daha sonra iç bilezik milden sökülür.
4. Indiksiyonlu ısıtma cihazları kullanılarak rulmanların demontajı yapılabilir.
5. Isıtma halkaları kullanılarak makaralı rulmanların demontajı yapılabilir.
6. Hidrolik yöntemlerle büyük çaplı rulmanların demontajları yapılabilir.